Vergi uygulamaları açısından gelir unsurlarının doğru şekilde sınıflandırılması, beyan ve vergilendirme süreçlerinin sağlıklı işlemesi açısından büyük önem taşır. Özellikle “arızi kazanç” kavramı, gelir vergisi kapsamında belirli şartlara bağlanmış geçici kazanç türlerini ifade ederken, bazı gelir türleri bu kapsam dışında tutulur. Bu yazımızda, hangi kazançların arızi kazanç olarak değerlendirilmeyeceğini detaylı biçimde ele alacağız.
Arızi Kazanç Nedir?
Arızi kazanç, süreklilik arz etmeyen, istisnai ve tek seferlik elde edilen gelirlerdir. Gelir Vergisi Kanunu’na göre bu kazançlar, ticari faaliyet ya da sürekli meslek icrasından doğmamış olmalıdır. Dolayısıyla, süreklilik, organizasyon ve irade unsurları taşıyan kazançlar arızi kazanç olarak değerlendirilmez.
Hangi Kazançlar Arızi Kazanç Sayılmaz?
Arızi kazanç kapsamına alınmayan gelirler, genellikle düzenli, süreklilik arz eden ve organizasyon gerektiren kazanç türleridir. Bu tür gelirlerin vergilendirme esasları farklılık gösterir.
Ticari Faaliyetlerden Elde Edilen Gelirler
Düzenli şekilde yapılan alım-satım faaliyetlerinden elde edilen kazançlar arızi kabul edilmez çünkü süreklilik ve organizasyon unsuru taşırlar.
Vergi Oranı Kaçtır?
Ticari kazançlara uygulanan vergi oranı dilim esasına göre belirlenir ve %15 ile %40 arasında değişebilir.
Serbest Meslek Gelirleri
Kendi adına çalışan kişilerin bilgi, emek veya mesleki yetenekle kazanç elde etmeleri arızi kazanç kapsamında değildir çünkü mesleki faaliyet süreklilik gösterir.
Katılım Endeksine Dahil mi?
Serbest meslek gelirleri, sermaye piyasası ürünleriyle ilişkilendirilmediğinden katılım endeksine dâhil değildir.
Gayrimenkul Sermaye İratları
Kira geliri gibi düzenli gelir sağlayan kazançlar, arızi değil sürekli nitelikli gelirlerdir ve gayrimenkul sermaye iradı olarak vergilendirilir.
Şirket Ne İş Yapar?
Gayrimenkul yatırımı yapan şirketler, düzenli kira gelirleri elde ettiğinden bu gelirler arızi sayılmaz, ticari kazanç olarak değerlendirilir.
Menkul Kıymet Sermaye İratları
Faiz, temettü ve hisse senedi kar payları gibi kazançlar düzenli gelir sağladığı için arızi değildir ve menkul kıymet sermaye iradı olarak vergiye tabi tutulur.
Stopaj Oranı Kaçtır?
Menkul kıymetlerden elde edilen gelirlerde stopaj oranı genellikle %10-15 aralığındadır ancak bu oran kazancın türüne göre değişiklik gösterebilir.
Arızi Kazanç Sayılmayan Diğer Gelirler
Bazı özel durumlar ve kazançlar da arızi kazanç kategorisine girmez ve farklı vergi rejimlerine tabi tutulur.
Telif ve Patent Gelirleri
Yazılı eserlerden veya buluşlardan elde edilen gelirler fikri haklara dayandığı için genellikle serbest meslek kazancı sayılır ve arızi değildir.
Varlık Satışlarından Elde Edilen Gelirler
Beş yıl içinde satılan gayrimenkullerden elde edilen kazançlar değer artış kazancı kapsamında olup süreye bağlı olarak vergiye tabidir ve arızi olarak sınıflandırılmaz.
Kripto Para Kazançları
Kripto paraların alım satımı düzenli yapılırsa ticari kazanç olarak değerlendirilir, tek seferlik işlemler ise sınıra göre arızi olabilir ancak çoğu durumda düzenlilik unsuru aranır.
Hangi Kazançlar Arızi Olarak Değerlendirilir?
Bu başlık altında, arızi kazanç sayılmayan kazançların karşıtı olan örnekler kısaca ele alınarak sınırlı sayıda kalem sıralanmalıdır. Bu kazançlar genel olarak; miras kalan gayrimenkulün satışından elde edilen gelir, bir defaya mahsus komisyon geliri ya da ikramiye benzeri ödemeleri içerir. Bu tür kazançlar süreklilik göstermediği sürece arızi kazanç kapsamında değerlendirilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aşağıda “Hangi Kazançlar Arızi Kazanç Değildir?” ile ilgili sıkça sorulan sorular ve yanıtları yer almaktadır:
Menkul kıymet sermaye iradı arızi kazanç mıdır?
Hayır, menkul kıymet sermaye iratları düzenli gelir niteliği taşıdığı için arızi kazanç kapsamında değerlendirilmez.
Gayrimenkul satışından elde edilen gelir arızi kazanç mıdır?
Gayrimenkul 5 yıldan uzun süre elde tutulduysa arızi kazanç olabilir; daha kısa süreli satışlarda ise değer artış kazancı olarak vergilendirilir.
Tek seferlik danışmanlık ücreti arızi kazanç sayılır mı?
Süreklilik arz etmeyen danışmanlık faaliyetinden elde edilen kazanç, organizasyon unsuru yoksa arızi kazanç olabilir.
Yıllık kira gelirleri arızi midir?
Hayır, düzenli kira gelirleri gayrimenkul sermaye iradı olarak kabul edilir ve arızi kazanç değildir.
Bir defalık mal satışı arızi kazanç sayılır mı?
Tek seferlik ve ticari organizasyon içermeyen satıştan elde edilen kazanç arızi olabilir ancak bu durumun istisnai olması gerekir.
Kripto para kazançları arızi kazanç mıdır?
Sürekli olarak kripto para alım satımı yapan bir kişi için bu kazançlar ticari sayılır, arızi kapsamına girmez.
Telif haklarından elde edilen gelir arızi midir?
Hayır, telif gelirleri genellikle serbest meslek kazancı olarak değerlendirilir ve arızi değildir.
Kaynak: https://www.sanayihaberi.com/
Yorumlar kapalı.